Voedsel produceren voor menselijke consumptie en tegelijk de landbouwgrond uitbreiden: gewasdiversificatie in een biologisch landbouwbedrijf in Wallonië
Philippe Mattez is landbouwer in een Waalse regio met leemgronden. In deze streek wordt het landschap gekenmerkt door open velden waar voornamelijk granen, aardappelen, suikerbieten, maïs en koolzaad worden geteeld. Twintig jaar geleden besloot Philippe Mattez het productdossier van de biologische landbouw te volgen. Geleidelijk aan heeft hij zijn productie gediversifieerd door nieuwe teelten te introduceren, met name voor menselijke consumptie, door nieuwe combinaties uit te proberen en door meer gewassen te telen en meer conserverende landbouwpraktijken toe te passen. Hij verbouwt nu aardappelen, groenten (wortelen, uien, pompoen, cichorei), granen (haver, spelt, gerst, enz.), peulvruchten (linzen, erwten, luzerne), kruiden (basilicum, peterselie) en andere zaden (quinoa, koolzaad). Hij heeft onlangs ook vruchtdragende hagen geplant.
Probleem
Eind jaren '90 werd Philppe Mattez geconfronteerd met verschillende problemen en fundamentele vragen over teeltsystemen: laag inkomen uit landbouwproductie op een klein landbouwbedrijf, lage graanprijzen, bron van synthetische meststoffen, de prijs ervan, de gezondheid van de landbouwer, de bodemkwaliteit en de ecologische impact van landbouwpraktijken. Dit bracht hem ertoe op zoek te gaan naar oplossingen om effectief en op een schone manier te produceren en de boerderij in leven te houden. Momenteel wordt hij nog steeds geconfronteerd met financiële en klimatologische risico's. Bovendien maakt de fluctuerende markt het onmogelijk om de vraag van jaar tot jaar te voorspellen.
Oplossingen geïmplementeerd
Philippe heeft in alle richtingen gezocht naar stikstofzelfvoorziening, het schoonhouden van de bodem door onkruid te bestrijden, de vruchtbaarheid te verbeteren en plagen en ziekten te beheersen. Er zijn twee belangrijke strategieën onderzocht om zijn systeem werkend te houden: het uitproberen van innovatieve landbouwpraktijken en het zoeken naar nieuwe mogelijkheden, nieuwe gewassen en nieuwe markten. Als innovatieve landbouwer met agronomische praktijken schakelde hij in 1997 over op het biologisch bestek voor een eerste perceel en kort daarna voor het hele landbouwareaal van zijn bedrijf. Twintig jaar later brengt hij deze omschakeling in verband met voordelen voor het milieu, en vooral voor zijn bodem. De micro-organismen in de bodem ondervinden geen schade van synthetische producten en het bodemleven wordt versterkt door het organische materiaal dat als voedingsbron wordt gebruikt. Op zoek naar een duurzame bron van vrije stikstof, introduceerde hij ook peulvruchten in zijn complexe vruchtwisselingen, zowel als hoofdgewas, als dekgewas en als tussengewas. Philippe zorgt voor de gezondheid en de kwaliteit van zijn bodem door technieken uit de conserveringslandbouw toe te passen, de bodembedekking te maximaliseren, vooral tussen de oogstseizoenen, zo weinig mogelijk te bewerken en de vruchtwisselingen uit te breiden. Hij teelt nu meer dan 10 verschillende gewassen op zijn boerderij en kan dus zeer lange en gediversifieerde vruchtwisselingen maken. De teelt van nieuwe gewassen stimuleert hem om nieuwe kansen en nieuwe markten te vinden voor zijn producten: quinoa, littlespelt, en een combinatie van linzen-camelina of linzen-spelt.
Uitdagingen
De gewassen moeten gelijktijdig rijpen en na de oogst moeten ze worden gesorteerd. Sorteermachines vergen echter een hoge investering. Omdat hij veel groenten heeft, kan hij niet volledig stoppen met grondbewerking. Hij moet andere praktijken toepassen, zoals de mineralisatie van organisch materiaal bij elke grondbewerking en de toepassing van veel compost (mest en compost van groenafval). Een andere uitdaging is de vernietiging van bedekkingsgewassen die niet door de vorst worden gedood wanneer men de grondbewerking probeert te beperken, evenals het beheer van gewasresten. Hij probeert dus nieuwe praktijken te ontwikkelen om die beperkingen te combineren met grondbewerking zonder grondbewerking.
Waarom is dat gelukt?
Gewasdiversificatie helpt hem de risico's te spreiden door de biodiversiteit te bevorderen om onkruid, ziekteverwekkers en plagen te beheersen. Het hebben van verschillende gewassen helpt hem ook om de prijsschommelingen van jaar tot jaar te beperken. Bovendien heeft hij ontdekt dat intercropping over het algemeen tot hogere opbrengsten leidt dan enkelvoudige gewassen. In het algemeen werkt zijn systeem vrij goed dankzij zijn goede relatie met de kopers en zijn vermogen om eerlijke prijzen te onderhandelen. Door zijn wisselteelt te baseren op de productie van voedsel in plaats van op de productie van veevoer, bereikt hij ook een betere markt en krijgt hij betere prijzen. Gewassen voor menselijke consumptie zijn trendy en vertegenwoordigen een groeiende markt, waarnaar een groeiende vraag bestaat. Het is een niche die moet worden bezet, want als lokale boeren geen gewassen verbouwen volgens de keuzes van de consument, zal een deel van deze landbouwproducten worden geïmporteerd. Zijn nieuwsgierigheid hielp hem ook nieuwe praktijken te leren en toe te passen en nieuwe markten te bereiken. Zijn kritisch denken stelde hem in staat zijn systeem in vraag te stellen. Het was een stapsgewijs proces dat begon toen hij nog student was. Hij aarzelde niet om te reizen om nieuwe praktijken te leren kennen.
tap and then scroll down to the Add to Home Screen command.