Toepassing van vanggewassen ter bescherming van het drinkwater (Duitsland)
De gemeente Lemförde in Nedersaksen is verantwoordelijk voor de regionale drinkwatervoorziening. Dit water is afkomstig uit een gebied met agrarisch gebruik. Terwijl de meeste drinkwaterleveranciers in Nedersaksen georganiseerd zijn in grotere verenigingen, is de directe verantwoordelijkheid van de gemeente een zeldzame en bijzondere situatie. Om drinkwater van goede kwaliteit te kunnen leveren, worden alle waterbeschermingsgebieden die onder agrarisch gebruik vallen, gereguleerd door speciale richtsnoeren. Landbouwers krijgen ook aanpassingsbetalingen aangeboden als zij verschillende speciale maatregelen onderschrijven. Deze maatregelen worden deels gefinancierd door de waterleverancier en deels door een waterzuiveringsheffing. Aangezien er verschillende landbouwbedrijven met verschillende bedrijfstypen zijn, moet met veel verschillende behoeften rekening worden gehouden om een efficiënte en vrijwillige samenwerking tussen de gemeente en de plaatselijke landbouwers te garanderen.
Probleem
Aangezien de drempelwaarden voor nitraat in het verstrekte drinkwater moeten worden nageleefd, moesten maatregelen worden genomen om de best mogelijke kwaliteit te garanderen. De landbouwbedrijven in deze regio verbouwden vooral wintergranen en hielden vee. Daarom waren gereguleerde stikstofbemesting en de vermindering van reststikstof na de oogst van de granen de belangrijkste doelstellingen. Wijzigingen in de vruchtwisseling met een groter aandeel maïs voor de productie van biogas, gekoppeld aan een grotere beschikbaarheid van organische meststoffen, deden de behoefte aan deze oplossingen in de loop der jaren toenemen.
Geïmplementeerde oplossingen
Naast strengere regels voor stikstofbemesting en het gebruik van organische meststoffen, moest de vermindering van reststikstof in de bodem na de oogst worden aangepakt door extra wintervanggewassen in gewijzigde vruchtwisselingen met maïs op te nemen. Bovendien was er behoefte aan stimulansen voor verminderde grondbewerkingsmaatregelen in het najaar. Na verscheidene jaren van gesubsidieerde maatregelen werd het systeem gewijzigd in een algemene resultaatgerichte betaling, waardoor de landbouwers meer vrijheid kregen bij de uitvoering van deze maatregelen.
Uitdagingen
Door de bevordering van de productie van biogas uit plantaardige biomassa werd maïs op grotere schaal verbouwd in het gebied en konden niet-plaatselijke landbouwers er velden pachten. Hierdoor veranderde niet alleen de vruchtwisseling en nam de beschikbaarheid van organische meststoffen toe, maar gingen ook boeren die geen goede contacten hadden met de plaatselijke boeren en met de overheid, werken binnen het waterbeschermingsgebied. Een ander belangrijk neveneffect van de biogaspromotie was een stijging van de pachtprijzen voor grond, waardoor een hogere landbouwintensiteit op de velden nodig was. Daardoor bleven er minder mogelijkheden over voor waterbeschermingsmaatregelen, zelfs voor de plaatselijke landbouwers. Tegelijk kunnen de aanpassingsbetalingen nauwelijks concurreren met de economische voordelen van eenvoudigere en minder gunstige vruchtwisselingen.
Waarom was het in dit geval succesvol?
Hoewel de toegekende aanpassingsbetalingen een belangrijke rol hebben gespeeld in de succesvolle duurzame toepassing van vanggewassen in de winter en verminderde grondbewerking in de herfst, heeft de bijzondere combinatie van deelnemers in dit gebied een sleutelrol gespeeld in het succes ervan. Aangezien alle met de administratie belaste personen in de regio gevestigd waren, kon een goed contactniveau tussen administratie en landbouwers worden gehandhaafd. Dit hielp bij het oplossen van problemen en vergemakkelijkte de bespreking van kwesties op een persoonlijke manier. Aangezien de meeste deelnemers ook in hun privé-leven contacten onderhielden, kon iedereen zich identificeren met de doelstellingen en behoeften van de waterbescherming en met zijn rol in deze samenwerking. Een goed contact tussen de plaatselijke landbouwers, het bestuur en de verantwoordelijke adviseurs heeft er ook toe bijgedragen dat de regelgevingsbehoeften konden worden omgezet in praktische oplossingen, die door vele landbouwers in het gebied zijn toegepast.