Maksymalne zróżnicowanie rolnictwa ekologicznego w celu ustabilizowania dochodów gospodarstwa (Polska)
Gospodarstwo położone jest w południowo-wschodniej Polsce. Rolnik Tomasz Obszański zajmuje się rolnictwem ekologicznym, w tym uprawą warzyw, owoców i roślin uprawnych ze szczególnym uwzględnieniem roślin oleistych. W gospodarstwie uprawianych jest wiele różnych roślin, w tym około 20 gatunków warzyw, 10 gatunków owoców i trzy gatunki roślin oleistych. W gospodarstwie znajduje się również chłodnia, tłocznia oleju oraz sklep. W ramach działalności rolnika funkcjonuje firma zajmująca się skupem, przetwórstwem i sprzedażą żywności ekologicznej.
Napotkany problem
Produkcja ekologicznych olejów jest ważną działalnością w gospodarstwie. Zazwyczaj plony rzepaku, ostropestu plamistego i lnu są niskie, dlatego też, aby zaspokoić popyt, potrzebna jest większa powierzchnia rolna, lub też muszą być one dostarczane przez innych rolników ekologicznych. W regionie, w którym znajduje się gospodarstwo, bardzo trudno jest obecnie powiększyć areał rolny. Jednocześnie susza w znacznym stopniu wpłynęła na wysokość plonów. Gospodarstwo zajmuje 25 hektarów ziemi rolnej, ale pola są małe, wąskie i rozrzucone na przestrzeni kilku kilometrów. W ostatnim roku nastąpił również zastój na rynku ekologicznym, co utrudnia sprzedaż niektórych warzyw i owoców. Ogólnym problemem dla różnorodności upraw w gospodarstwie jest brak stabilnych kanałów sprzedaży oraz niskie plony.
Wdrożone rozwiązania
Ze względu na ograniczoną powierzchnię rolną i niskie plony, wprowadzono kilka działań. W pierwszej kolejności wprowadzono uprawę międzyplonową warzyw i owoców. Ponadto na dzierżawionych polach oraz w innych współpracujących gospodarstwach dodatkowo uprawiano rośliny oleiste. Zwiększono nawożenie organiczne i wprowadzono nawadnianie dla najbardziej dochodowych upraw. Rolnik wywarł silny wpływ na innych producentów ekologicznych w celu stworzenia lokalnego kanału sprzedaży. W rezultacie osiągnięto wyższy poziom produkcji, co pozwoliło rolnikowi wejść na rynek krajowy.
Napotkane wyzwania
Pierwszym wyzwaniem było sprostanie wysokim wymaganiom produkcji ekologicznej. Tomasz Obszański jest również odpowiedzialny za jakość produktów pochodzących od swoich dostawców, przez co ponosi ryzyko utraty zysku. Jest to jednak konieczne, aby móc osiągnąć wyższy poziom produkcji i przekazać część swojej produkcji partnerom. Dużym wyzwaniem w pierwszych latach projektu było przyciągnięcie innych rolników do wdrożenia modelu dywersyfikacji opracowanego w studium przypadku 10. Produkcja ekologiczna w Polsce zajmuje tylko 3-4% powierzchni rolnej, z czego większość przeznaczona jest na produkcję zbożową. Pomimo atrakcyjnych cen tylko nieliczni rolnicy ekologiczni zdecydowali się na rozpoczęcie uprawy rzepaku i innych roślin oleistych. Ostatnim dużym wyzwaniem jest konkurencja z dużymi producentami ekologicznymi, którzy są w stanie zaoferować niższe ceny głównie ze względu na niższe koszty. W tej sytuacji rolnik stara się szukać nowych kanałów sprzedaży.
Dlaczego to się udało?
We współpracy z rolnikiem zaproponowano różne usprawnienia. W ramach praktyk agrotechnicznych zasugerowano wprowadzenie zimowych upraw okrywowych, takich jak żyto ozime i wyka ozima, w celu ograniczenia strat wody i składników odżywczych, a tym samym poprawy żyzności gleby pod warzywa planowane w kolejnym sezonie wegetacyjnym. Rozważano również wprowadzenie konopi oleistych jako alternatywy dla rzepaku. Jako rozwiązanie rynkowe zaproponowano, aby inne warzywa i owoce były sprzedawane na rynku jako produkty przetworzone. Zaproponowano współpracę z większymi producentami ekologicznymi i poszukiwanie alternatywnych kanałów sprzedaży, bazując na rozwiązaniach innych inicjatyw dywersyfikacyjnych.